พระเจ้าวิฑูฑภะ ล้างตระกูลศากยวงศ์

เรื่องพระเจ้าวิฑูฑภะ เป็นเรื่องเกี่ยวกับการล้างแค้นที่ศากยวงศ์ทำความเจ็บช้ำแก่พระเจ้าวิฑูฑภะ ในครั้งนั้นพระเจ้าปเสนทิโกศลแห่งแคว้นโกศล ต้องการเป็นพระญาติกับพระพุทธเจ้า เพื่อจะได้เกิดความคุ้นเคยเป็นกันเองกับภิกษุสงฆ์ จึงทรงส่งพระราชสาสน์ไปสู่ขอพระธิดาสักองค์หนึ่งจากพวกเจ้าศากยะ พระราชาทรงย้ำกับพวกทูตที่จะนำสาสน์ไปว่า “พวกเจ้า ต้องถามพวกเจ้าศากยะให้แน่ใจว่า พวกท่านจะให้พระธิดาองค์ไหนแก่พระราชาโกศล? เมื่อพวก เจ้าแน่ใจแล้ว ก็จงกลับมา”

พวกเจ้าศากยะรับพระราชสาสน์จากพวกทูตแล้ว ประชุมกันว่า พระ เจ้าปเสนทิโกศลเป็นคนจากสกุลอื่น พวกเราไม่ควรให้ แต่ทว่า ท้าวเธอเป็นใหญ่ ถ้าพวกเราไม่ให้ธิดาศากยะไป ท้าวเธอก็ จะทำให้พวกเราพินาศได้ เจ้ามหานามะ ตรัสเสนอ แก่พวกพระญาติว่า ควรจะยกลูกสาวของเราที่ชื่อว่า วาสภขัตติยา ไปให้พระราชานั้น ธิดาคนนี้ มีมารดาเป็นนางทาสี เธอมีรูปร่างหน้าตางดงามมาก พวกเจ้าศากยะเห็นชอบด้วย จึงเรียกทูตมาแจ้ง ว่า “ตกลง พวกเราจะยกราชธิดาศากยะให้แก่พระราชาของพวกท่าน”

พวกทูตทูลถามว่า “พระธิดาของเจ้าศากยะองค์ไหนหรือ?” ตอบว่า “เราจะให้เจ้าหญิงวาสภขัตติยา ซึ่งเป็นพระราชธิดา ของเจ้ามหานามศากยะผู้เป็นพระโอรสของเจ้าอาของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า” พวกทูตรีบกลับไปทูลแด่พระเจ้าปเสนทิโกศล, พระราชาตรัสว่า “จงรีบรับ ตัวพระราชธิดามา แต่จงตรวจสอบให้ดี พวกกษัตริย์ มีมายามากบางทีเขาอาจจะส่งลูกนางทาสีมาให้เราก็เป็นไปได้ พวกเจ้าจงดูให้แน่ใจว่า พระราชธิดาองค์นั้น เสวยร่วมภาชนะเดียว กับเจ้ามหานามะหรือไม่ ถ้าเสวยร่วมกันก็จงรับตัวมา”

พวกทูตไปเข้าเฝ้าเจ้ามหานามะแล้วทูลว่า “พระราชาทรงต้องการพระราชธิดาที่ร่วมเสวย ภาชนะเดียวกับพระราชบิดา” เจ้ามหานามะตรัสว่า “ได้สิ” แล้วทำความตกลงกับนางวาสภขัตติยา ว่าให้ทำอาการให้เหมือนเสวยร่วมกันจริงๆ พวกทูตไม่สงสัยรับตัวนางไปถวายพระเจ้าปเสนทิโกศลๆ ทรงพอพระทัยสถาปนาให้ เป็นใหญ่ ทรงอภิเษกนางไว้ในตำแหน่งพระ อัครมเหสี ต่อมา พระนางวาสภขัตติยทรงให้ประสูติกาลพระโอรส พระนามว่า วิฑูฑภะ พระราชา ยิ่งทรงยินดีมาก ครั้นวิฑูฑภะราชกุมารมีพระชันษา ๑๖ ปี ได้เสด็จไปกรุงกบิลพัสดุ์เพื่อเยี่ยมเยียนเหล่าพระญาติฝ่าย พระราชมารดา คือ พวกเจ้าศากยะ

พำนักอยู่พอสมควรแก่เวลาแล้วก็เสด็จออกจากกรุงกบิลพัสดุ์ ทหารคนหนึ่ง นึกขึ้นได้ว่าลืมอาวุธประจำกายไว้ในที่พัก ย้อนกลับเข้าไปเอา ก็ได้เห็น พวกนางทาสีกำลังล้างแผ่นกระดานที่เจ้าชายวิฑูฑภะประทับนั่งด้วยน้ำเจือน้ำนม ล้างไปก็ด่าไปว่า “นี้เป็นกระดานที่ลูกนางทาสีชื่อวาสภขัตติยานั่ง” เขาสอบถามว่า มันเรื่องอะไรกัน? พวกนาง ตอบว่า “พระนางวาสภขัตติยาเป็นลูกเจ้ามหานามะกับนางทาสีในราชนิเวศน์” ทหารคนนั้นนำ ความนั้นไปบอกแก่พวกทหาร จึงเกิดความร่ำลือกันขนานใหญ่จนเจ้าชายทรงทราบเรื่องนั้นด้วย ทรงแค้นเคืองเจ้าศากยะมาก ต้้งพระทัยไว้ว่า ถ้าเราได้ครองราชสมบัติแล้ว เราจะมาเอาเลือดใน ลำคอของพวกเจ้าศากยะล้างแผ่นกระดานที่เรานั่งให้จงได้

พระเจ้าปเสนทีโกศลทรงทราบเรื่องดังกล่าวแล้ว ทรงเสียพระทัยมาก เสด็จเข้าเฝ้ากราบทูล ให้พระพุทธเจ้าทรงทราบด้วย และทรงคลายความโกรธลงเมื่อพระศาสดาตรัสว่า ความสำคัญ ของวงศ์สกุลอยู่ที่ฝ่ายบิดา วันหนึ่ง เมื่อพระเจ้าปเสนทิโกศลเสด็จไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้า ทรงถอดเครื่องราชกกุธภัณฑ์ให้ เสนาบดีถือรออยู่ด้านนอก เสนาบดีนี้ เป็นหลานชายของพันธุลเสนาบดีที่ถูกพระเจ้าปเสนทิโกศลสั่งฆ่าพร้อมบุตรชาย ๓๒ คน เสนาบดีนี้เป็นสหายรักกับเจ้าชายวิฑูฑภะ จึงได้โอกาสล้างแค้นให้ลุงด้วยให้เพื่อนเป็นพระเจ้าแผ่นดินด้วย เสนาบดีรีบนำเครื่องราชย์ฯ เหล่านั้นไปให้วิฑูฑภราชกุมาร สถาปนาตนเป็นกษัตริย์

ฝ่ายพระเจ้าปสนทิโกศล เสด็จออกจากการเข้าเฝ้าแล้วไม่พบเสนาบดี ทรงรู้ ทันทีว่า เราถูกยืดพระราชอำนาจแล้ว จึงเสด็จทรงม้าเพื่อขอความช่วยเหลือจากพระเจ้าอชาตศัตรูผู้เป็นหลาน แต่เสด็จไปถึงนอกกรุงราชคฤห์ดึกแล้ว เสด็จเข้าไปไม่ได้ จึงทรงพำนักยังศาลาหลังหนึ่งและเสด็จสวรรคต พระเจ้าวิฑูฑภะยกกองทัพไปฆ่าพวกเจ้าศากยะ กรุงกบิลพัสดุ์ ละเว้นคนที่ไม่ใช่ศากยะ และ เว้นพวกศากยะที่อยู่ในนิเวศของเจ้ามหานามะผู้เป็นเจ้าตา ให้นำเลือดของพวกเจ้าศากยะที่ถูกสังหารมาล้างแผ่นกระดาน ระหว่างทางยกพลกลับกรุงสาวัตถี ทั้งหมดได้แวะพักริมแม่น้ำ พระเจ้าวิฑูฑภะและกำลังพลบางส่วนนอนอยู่ที่หาดทรายตกกลางคืนได้มี ฝนตกหนักบริเวณต้นแม่น้ำ เกิดมวลน้ำใหญ่ไหลพัดทำลายสองฝั่งแม่น้ำ พระเจ้าวิฑูฑภะและ ไพร่พลที่อยู่บนหาดทรายถูกน้ำพัดหายไป เสด็จสวรรคต