โหดแบบฉบับ “โจโฉ”

โจโฉ (曹操, ค.ศ. 155–220) เป็นนักการเมืองและขุนศึกแห่งแคว้นวุยในยุคปลายราชวงศ์ฮั่นที่ได้รับการยกย่องทั้งในด้านความสามารถและความเด็ดขาด แต่ในขณะเดียวกันก็ถูกวิจารณ์อย่างหนักว่า โหดเหี้ยมในเชิงการเมือง โดยเฉพาะต่อศัตรู คู่แข่ง และแม้กระทั่งราชวงศ์

หนึ่งในเหตุการณ์สำคัญที่สะท้อนบุคลิกนี้คือการ สั่งประหารมเหสีฮกเฮา (伏皇后) และราชวงศ์ฝ่ายในของจักรพรรดิฮั่น献帝 (ฮั่นเซียนเต้) เมื่อปี ค.ศ. 214 หลังพบว่าฮกเฮามีความพยายามต่อต้านอำนาจของเขาโดยลอบเขียนข้อความนินทาและฟ้องจักรพรรดิ โจโฉถือว่าการกระทำนี้เป็นภัยต่อเสถียรภาพของรัฐ และสั่งประหารนางทันทีโดยไม่สนคำทัดทานจากฮ่องเต้แม้แต่น้อย

ในอีกกรณีหนึ่ง โจโฉสังหาร ต่งเฉิง (董承) และพรรคพวก ซึ่งรวมถึงพระญาติของจักรพรรดิ หลังพบแผนการลอบสังหารตนในจดหมายลับ โจโฉสั่งประหารทันทีโดยไม่สอบสวนอย่างรอบคอบ แม้บางคนจะมีความผิดไม่ชัดเจน บันทึกว่าเหยื่อมีจำนวนมากถึง 40 คน และรวมถึงภรรยาและบุตรด้วย

ความเด็ดขาดของโจโฉยังเห็นได้ในกรณี ลิโป้ (呂布) ซึ่งเป็นขุนศึกผู้ยิ่งใหญ่ เมื่อจับได้ โจโฉไม่ลังเลแม้แต่น้อย และปฏิเสธคำขออภัยจากลิโป้ทันทีโดยกล่าวว่า “เจ้าทรยศเจ้านายมาตลอด จะให้ไว้ชีวิตไปทรยศข้าอีกหรือ?” ก่อนจะสั่งประหารทันที

ในปี ค.ศ. 197 โจโฉปราบ จางจิ้ว (張繡) และแม้ว่าในเวลาต่อมาเขาจะยอมอภัยให้จางจิ้วกลับมาเข้าร่วม แต่ก่อนหน้านั้น โจโฉก็เคย ฆ่าภรรยาและบุตรของจางจิ้ว หลังจากการทรยศในศึกว่านเฉิง การกระทำนี้ถูกจารึกว่าเป็นหนึ่งในเหตุผลที่ทำให้ขุนศึกหลายคนเกรงกลัวอำนาจและอารมณ์ของเขา

อีกด้านหนึ่งของความโหดคือการปกครองภายใน โจโฉออกกฎหมายปราบทุจริตอย่างเข้มงวด มีการลงโทษขุนนางที่ขัดคำสั่ง และแม้แต่พระญาติของตน หากพบว่าไม่ปฏิบัติตามกฎ ก็ไม่มีการละเว้น ยุคของเขาจึงมีความสงบเรียบร้อยในระดับหนึ่ง แต่แลกมาด้วยการปกครองแบบกดขี่

แม้จะถูกมองว่าโหดเหี้ยม แต่การกระทำของโจโฉในแง่หนึ่งก็เป็นภาพสะท้อนของ “รัฐบุรุษในยามล่มสลาย” ที่ต้องรักษาอำนาจและความมั่นคงเหนือความเมตตา ในสายตาบางคน เขาคือทรราช แต่ในมุมมองของผู้ชนะ… เขาคือผู้สร้างรากฐานให้กับราชวงศ์วุย