จักรวรรดิออตโตมัน เขย่าโลกด้วยคมดาบ

จักรวรรดิออตโตมัน หรือที่เรียกว่า “สุลต่านแห่งออตโตมัน” ดำรงอยู่ตั้งแต่ปี 1299 ถึง 1922 เป็นมหาอำนาจทางทหารที่โดดเด่นตั้งแต่ศตวรรษที่ 15 ถึง 17 เริ่มต้นจากแค่รัฐเล็ก ๆ ในแคว้นอนาโตเลีย แล้วค่อย ๆ ขยายอาณาเขตกลายเป็นจักรวรรดิขนาดใหญ่ ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของยุโรป ตะวันออกกลาง และแอฟริกาเหนือ โดยเฉพาะบริเวณรอบทะเลดำและทะเลเมดิเตอร์เรเนียน แต่การพ่ายแพ้ครั้งใหญ่ที่กรุงเวียนนาในปี 1683 ก็กลายเป็นจุดเริ่มต้นของการเสื่อมอำนาจของออตโตมัน

ก่อนหน้าที่ออตโตมันจะรุ่งเรือง อาณาจักรเซลจูค (Seljuk Sultanate) ถือเป็นอำนาจใหญ่ของชาวเติร์กมุสลิมยุคแรก เกิดขึ้นในศตวรรษที่ 11 และสามารถเข้ายึดกรุงแบกแดดได้ในปี 1055 เป็นการเปิดทางให้เผ่าเติร์ก โดยเฉพาะเซลจูค มีบทบาทสำคัญในภูมิภาคนี้ พวกเขาเอาชนะจักรวรรดิไบแซนไทน์ที่อ่อนแอลงได้ในยุทธการมานซิเคิร์ต (Battle of Manzikert) ปี 1071 ต่อมาเมื่อมองโกลรุกรานในศตวรรษที่ 13 พื้นที่ของชาวเติร์กก็แตกออกเป็นรัฐเล็ก ๆ ที่เรียกว่า “บัยลิก” แห่งอนาโตเลีย หนึ่งในนั้นคือกลุ่มของออสมาน กาซี (Osman Ghazi) ที่เป็นจุดเริ่มต้นของจักรวรรดิออตโตมัน ซึ่งใช้ทั้งการทำสงครามและการทูตเพื่อขยายอาณาเขต

ออสมานที่ 1 เริ่มบุกยึดพื้นที่ของไบแซนไทน์ แต่ลูกชายของเขา ออร์ฮาน กาซี (Orhan Ghazi) เป็นคนที่สามารถยึดเมืองสำคัญอย่างไนเซีย (Nicaea) และนิโคมีเดีย (Nicomedia) ได้สำเร็จ อย่างไรก็ตาม ยังมีการต่อสู้กับกลุ่มชนเผ่าอื่น ๆ อยู่ตลอด โดยเฉพาะในยุคของสุลต่านบายาซิดที่ 1 (Bayezid I) ที่ต้องปะทะกับกองทัพของทิเมอร์ (Timur) และพ่ายแพ้ในยุทธการอังการา (Battle of Ankara) ปี 1402 หลังจากนั้นจักรวรรดิต้องเผชิญกับสงครามกลางเมืองยาวนานถึงสิบปี แต่สุดท้ายก็ฟื้นตัวกลับมาได้ในรัชสมัยของเมห์เหม็ดที่ 1 (Mehmed I)

เมห์เหม็ดที่ 2 หรือที่รู้จักกันในชื่อ “เมห์เหม็ดผู้พิชิต” (Mehmed the Conqueror) สามารถพิชิตกรุงคอนสแตนติโนเปิลได้ในปี 1453 และสถาปนาให้เป็นเมืองหลวงของจักรวรรดิออตโตมัน การขยายอาณาเขตก็ยังคงดำเนินต่อไป โดยเขายังยึดเซอร์เบียและพื้นที่อื่น ๆ ในยุโรปได้อีก

จุดสูงสุดของการขยายอาณาจักรเกิดขึ้นในยุคของสุลต่านสุลัยมานที่ 1 (Suleiman I) ที่สามารถชนะในฮังการี และพยายามจะตีกรุงเวียนนาในปี 1529 แต่ก็ล้มเหลว

ออตโตมันยังขยายอิทธิพลไปยังแถบทะเลดำและทะเลเมดิเตอร์เรเนียน โดยยึดไครเมียและโรดส์ได้ แม้จะมีปัญหาทางทะเลก็ตาม ยุคของสุลัยมานทำให้กองทัพเรือพัฒนาขึ้นมาก แต่ก็ยังแพ้ศึกใหญ่ในยุทธนาวีเลปันโต (Battle of Lepanto) ปี 1571

อีกด้านหนึ่งคือความขัดแย้งกับราชวงศ์ซาฟาวิดแห่งเปอร์เซีย ที่ทำให้ออตโตมันต้องทำสงครามยืดเยื้อมากและเสียทรัพยากรไปมหาศาล อย่างไรก็ตาม ยังมีชัยชนะในตะวันออกกลางและแอฟริกาเหนือ โดยเฉพาะในยุคของสุลต่านซาลิมที่ 1 (Selim I) และสุลัยมาน ซาลิมสามารถเอาชนะพวกมัมลุก และยึดซีเรียกับอียิปต์มาได้ ส่วนสุลัยมานก็ขยายอาณาเขตไปทางแอฟริกาเหนือ

แต่เมื่อถึงปลายศตวรรษที่ 17 ความพ่ายแพ้ทางทหารโดยเฉพาะการบุกเวียนนาอีกครั้งในปี 1683 กลายเป็นจุดเปลี่ยนที่ทำให้อำนาจของออตโตมันเริ่มถดถอยลงอย่างชัดเจน แม้ในอดีตจะรุ่งเรืองเพียงใด แต่สุลต่านรุ่นหลังกลับปรับปรุงกองทัพให้ทันสมัยไม่ทันกับชาติยุโรป ทำให้ในเวลาต่อมา อาณาจักรนี้ค่อย ๆ สูญเสียอิทธิพลและดินแดนไปอย่างต่อเนื่อง